Tiểu thuyết gia và nhà văn viết truyện ngắn người Bohemia nói tiếng Đức, được giới phê bình đánh giá là một trong những tác giả có tầm ảnh hưởng nhất thế kỷ XX.
- Người dịch: quixotic doomer
- 03/06/2024
- 10:00′
- Bản gốc: bản dịch tiếng Anh của Philip Boehm, Schoken Books, New York, 1990 Random Houses, Inc.
[Meran, Mùng 3 Tháng Sáu, 1920]
Thứ Năm
Này, Milena, anh đang nằm trên ghế xếp ngoài hiên sáng nay, trần truồng, nửa ngoài nắng nửa khuất bóng, sau một đêm gần như không ngủ; anh ngủ sao được khi anh–kẻ quá nhẹ để ngủ–cứ bay vòng vòng xung quanh em, và bởi anh đã thật sự sợ hãi (như thư em đã viết hôm nay) về “thứ đã rơi vào lòng anh,” sợ như cách người ta miêu tả những nhà tiên tri, những đứa trẻ yếu đuối (đã là hoặc vẫn là cũng không quan trọng) nghe thấy Giọng nói gọi đến họ và họ không muốn đi và họ sợ hãi và họ chôn chặt chân xuống đất và cảm thấy nỗi sợ hãi xé toang não mình và quả thật là họ đã từng nghe những giọng nói trước đó và không hiểu sao Giọng nói này lại âm vang đáng sợ như vậy–có phải vì tai họ quá yếu hay Giọng nói quá mạnh?–và họ cũng không biết, bởi, dù sao, họ là những đứa trẻ mà, là Giọng nói té ra đã chiến thắng rồi và nỗi sợ hãi của họ chỉ là kẻ do thám của nó, đi tiền trạm để tìm và chiếm đóng những nơi ẩn náu. Nhưng không điều nào trong tất cả những điều này có nghĩa là họ sẽ nhất thiết trở thành những nhà tiên tri, bởi dù rất nhiều trong số họ nghe thấy Giọng nói, khách quan mà nói vẫn có thể chất vấn liệu họ có xứng đáng với nó không; và lối an toàn nhất vẫn là nói thẳng đuột rằng họ không xứng đáng–đấy, anh đang nằm như thế đấy khi hai lá thư của em đến.
Anh nghĩ rằng có một điều quái gở ở cả hai ta, Milena: hai ta đều bẽn lẽn và âu lo đến độ hầu như mỗi lá thư đều khác biệt, hầu như mỗi lá thư đều kinh sợ lá thư trước đó và thậm chí còn kinh sợ lá thư trả lời hơn. Dễ thấy rằng bản tính em không phải vậy, và anh, có lẽ kể cả bản tính của anh cũng không thế, nhưng đã gần trở nên như thế, và chỉ thể hiện ra khi anh tuyệt vọng, hay bất quá là khi anh tức giận, và khỏi phải nói: khi anh sợ hãi.
Đôi khi anh cảm thấy như ta có một căn phòng với hai cánh cửa ở hai bên đối diện và mỗi người đều nắm lấy tay nắm cửa, và khi một người mới thoáng chớp mắt, người kia đã nhảy ra đằng sau cửa của mình, và bây giờ nếu người đầu tiên thốt lên một từ thôi, người thứ hai hẳn sẽ đóng cửa lại trốn đằng sau, để không thể nào có thể bị nhìn thấy nữa. Nhưng dù sao, người ấy hẳn sẽ phải mở cửa lại, bởi có thể đây là một căn phòng không thể rời bỏ. Giá như người đầu tiên không giống hệt người thứ hai, vậy thì người đầu tiên sẽ bình tĩnh sẽ giả vờ không mảy may quan tâm đến người thứ hai; người ấy sẽ cứ đi quanh quanh sắp xếp căn phòng này giống như bất cứ căn phòng nào khác. Nhưng không, người ấy cũng lặp lại y hệt người kia, trốn đằng sau cửa của mình; đôi khi thậm chí cả hai người cùng lúc đứng sau cửa và căn phòng đẹp đẽ kia bị bỏ trống.
Những hiểu lầm đau đớn – đấy là kết quả. Milena, em phàn nàn về những lá thư em xổ tung và lật giở tứ phía mà chẳng có gì rơi ra từ trong ấy, nhưng nếu anh không nhầm thì chúng chính là những lá thư mà anh đã ở bên em gần thật gần, máu anh kìm nén hết mức, kìm nén cả máu em, sâu thật sâu trong rừng, nghỉ ngơi sâu trong thanh thản, đến mức chẳng cần phải nói gì nữa, có lẽ ngoại trừ nói rằng em có thể thấy bầu trời qua tán cây, thế thôi. Và vẫn chính những từ ấy được lặp lại một tiếng sau và “không có một từ nào được nói lên mà chưa uốn lưỡi bảy lần.” Nhưng như thế lâu nhất cũng chỉ được một khoảnh khắc, những tiếng kèn của những đêm không ngủ sẽ sớm vang lên trở lại.
Hãy nghĩ, Milena, cả về cách anh đã đến với em, đoạn đường dài 38 năm anh đã đi qua (và vì anh là người Do Thái, cả một đoạn đường khác dài hơn thế nhiều nữa) và nếu, ở nơi có vẻ là một khúc quanh trên đường, anh thấy em, người anh chưa bao giờ kỳ vọng sẽ thấy, nhất là bây giờ, muộn màng thế này, vậy thì, Milena, anh chẳng thể nào kêu lên, cũng chẳng có gì ở trong anh kêu lên, anh cũng sẽ chẳng thốt lên 1000 từ ngờ nghệch, chúng không ở trong anh (anh đang loại trừ một sự ngờ nghệch khác mà anh có thừa) và anh chỉ nhận ra anh đang quỳ bởi anh thấy đôi chân em ngay trước mắt anh và anh đang âu yếm chúng.
Và đừng đòi hỏi sự chân thành từ anh, Milena. Không ai có thể đòi hỏi nó hơn chính anh đòi hỏi, kể cả vậy, anh chắc rằng có nhiều thứ vượt thoát khỏi anh, hay thậm chí là tất cả. Nhưng cổ vũ anh trong cuộc đi săn này không làm anh vui hơn; trái lại, nó làm anh tê liệt, tất cả bỗng trở thành dối trá và những gì bị săn trở thành những thợ săn. Anh đang ở trên một con đường nguy hiểm làm sao, Milena. Em đang đứng bình chân cạnh một cái cây, em trẻ, đẹp, vẻ rạng ngời trong đôi mắt em chinh phục những đau khổ của thế gian. Ta đang chơi ‘škatule, škatule, hýbejte se’**, anh đang len lỏi từ bóng cây này sang bóng cây khác, anh được nửa đường, em gọi anh, chỉ ra những hiểm nguy, mong muốn cổ vũ anh, em sợ bước chân anh sẽ nao núng, em nhắc anh (anh!) rằng trò chơi này nghiêm túc cỡ nào–anh không làm được, anh ngã xuống, úp mặt xuống đất từ khi nào. Anh không thể cùng lúc vừa nghe những giọng nói kinh khủng bên trong anh vừa nghe giọng nói của em, nhưng anh có thể lắng nghe những giọng nói ấy đang nói gì và giãi bày lại với em, tin tưởng em như anh không tin bất cứ ai khác trên đời.
F.
* Nguồn ảnh: https://poshampa.org/franz-kafka-letters-to-milena-jesenska
** Một trò chơi trẻ em cổ xưa, có nhiều người chơi và nhiều mục tiêu. Số người chơi luôn nhiều hơn số mục tiêu. Trong mỗi lượt chơi, mỗi người chơi sẽ phải chạy đến một mục tiêu. Ai không tìm được đến mục tiêu nào sẽ thua và bị phạt